”Ik spreek redelijk Engels.” ”En Nederlands is toch mijn moedertaal?” “Waarom zou ik dan niet van het Engels naar het Nederlands kunnen vertalen?”
Het klinkt ook zo logisch. Je kunt Engelse teksten begrijpen en je kunt in het Nederlands schrijven, dan kun je toch ook wel voor een carrière als vertaler gaan? Helaas, of misschien wel gelukkig, komt er veel meer bij kijken dan alleen het omzetten van woorden. Een vertaalde tekst moet namelijk lezen alsof deze helemaal nooit is vertaald, maar gewoon in de doeltaal is geschreven. Een vertaler is niet iemand die woord voor woord vertaalt, maar iemand die zinnen creëert met dezelfde impact als de brontekst.
Wat komt er allemaal bij kijken
Om goed te kunnen vertalen moet je allereerst heel goed in de doeltaal kunnen schrijven. Een taalkundige studieachtergrond is daarom zeer gewenst. En dan zijn er nog een heleboel andere dingen waar je rekening mee moet houden, zoals het aanslaan van de juiste toon, lokalisatie, niet te letterlijk vertalen en natuurlijk bekend zijn met het onderwerp van de te vertalen tekst. Als je geen verstand hebt van techniek wordt het erg lastig om een technische tekst te vertalen. De toon van de vertaling hangt af van de organisatie waarvoor je vertaalt. Als je vertaling tussen andere teksten van de organisatie wordt geplaatst, dan is het heel belangrijk dat de toon van vertaalde tekst hierbij past. Met lokalisatie wordt bedoeld dat je de vertaling aanpast aan het land waarvoor je vertaalt. Zo dien je maten en gewichten bijvoorbeeld om te rekenen. In Amerikaanse teksten gebruiken ze miles, terwijl we in het Nederlands kilometers schrijven.
Je kunt toch gewoon een online woordenboek gebruiken
Met behulp van woordenboeken, zowel offline als online, kan iedereen wel een Engelse tekst vertalen naar het Nederlands. Maar vertalen is zoveel meer dan het omzetten van woorden. Neem deze willekeurige Engelse zin ‘The route calls in first to the city of Maputo, and then through beautiful landscapes, past turquoise lagoons, seas of palm trees, giant gnarled baobabs and clouds of butterflies.‘. Als we deze door een online woordenboek laten vertalen komt er de volgende Nederlandse zin uit ‘De route noemt in de eerste naar de stad Maputo, en dan door prachtige landschappen, langs turquoise lagunes, zeeën van palmbomen, gigantische knoestige baobabs en wolken van de vlinders.‘. Wat meteen opvalt is dat alle woorden in de zin letterlijk zijn vertaald, waardoor er nou niet direct een hele goede Nederlandse zin ontstaat. Wel kun je de algemene betekenis uit de zin halen, maar de zin gebruiken in een vertaling zou ik zeker niet doen. En geloof mij, als je een hele Engelse tekst door een online woordenboek laat vertalen, dan komt er ook alles behalve een goede Nederlandse tekst uit. Een vertaler is dan ook geen lopend woordenboek, maar iemand die zich bezighoudt met het opnieuw creëren van taal.
Machinevertalingen
Recentelijk las ik een artikel in een weekendbijlage van een krant over machinevertalingen. Ongeveer 40% van de vertalers werkt met softwareprogramma’s die machinevertalingen genereren. Deze vertalingen worden steeds beter, waardoor de vertaler veel werk uit handen wordt genomen. Daarnaast hebben deze programma’s vaak een vertaalgeheugen, waarin reeds vertaalde zinnen worden opgeslagen. Mocht het programma op een zin stuiten die reeds geheel of gedeeltelijk is vertaald, dan wordt de zin uit het geheugen hieraan gekoppeld. Je zou denken dat het vertalen hierdoor steeds makkelijker wordt, maar niets is minder waar. Ondanks dat machinevertalingen steeds beter worden, zijn ze nog lang niet altijd foutloos. Hetzelfde geldt voor vertalingen uit het geheugen. Ze zijn vertaald door een andere vertaler, die ook weleens een foutje kan maken.
Hoe kom ik aan mijn vertaalkennis
Ik heb geen vertaalopleiding gedaan, maar ik heb wel een taalkundige studieachtergrond. Tijdens de laatste maanden van mijn studie werkte ik vier dagen per week als projectmedewerker op de vertaalafdeling van Booking.com. Voor het vertalen van hun Engelse hotelbeschrijvingen hadden ze tijdelijk extra mensen nodig. Na een sollicitatiegesprek en het maken van een vertaaltest mocht ik er aan de slag. In de paar maanden dat ik er werkte heb ik veel vertaalervaring opgedaan, vooral omdat ik met al mijn vragen bij ervaren vertalers terecht kon. Zo’n twee jaar later werkte ik opnieuw als vertaalster voor Booking.com, dit keer als freelancer. Naast toeristische teksten heb ik de afgelopen jaren ook tal van andere tekstsoorten vertaald en houd ik mij ook bezig met het schrijven en redigeren van teksten. Toch zal ik mij niet zomaar wagen aan een juridische tekst. Als je de specifieke termen in dit soort teksten in het Nederlands niet kent, moet je ze ook niet vanuit het Engels willen vertalen.